Γαύρος στο φούρνο στη μέση του κυριακάτικου τραπεζιού

Η συνάντηση γύρω από το τραπέζι είναι μια αρχέγονη ιεροτελεστία στις ακτές της μεγάλης θάλασσας των πολιτισμών, της Μεσογείου. Αν τελικά η στημένη πάνω στα ξύλα χύτρα που κοχλάζει το φαγητό μας έκανε ανθρώπους, η επικοινωνία γύρω από το στρωμένο τραπέζι για την απόλαυση αυτού του φαγητού μας έκανε πολιτισμένους ανθρώπους. Οι πολιτισμένοι άνθρωποι δεν έτρωγαν μόνο για να εξασφαλίσουν τις θερμίδες που χρειάζονται για να μπορέσουν να κυνηγήσουν την επόμενη ημέρα, αλλά για να απολαύσουν το φαγητό τους και να μιλήσουν και για άλλα πράγματα που έχουν σχέση όχι με τη μονοδιάστατη επιβίωση, αλλά με την ποικιλόμορφη ζωή. Στα αρχαία συμπόσια, τα παραδοσιακά πανηγύρια, τα οικογενειακά τραπέζια, η ευρύτερη κοινωνική ομάδα ή η στενότερη οικογένεια, έτρωγε για να ζήσει, να διασκεδάσει, να συζητήσει, να φιλοσοφήσει και εν τέλει να δεθεί. Είναι ένα σπουδαίο πολιτισμικό κοίτασμα η επιβίωση της παράδοσης του αργού, απολαυστικού, φιλοσοφημένου και συνδετικού φαγητού, στο κύτταρο της κοινωνίας, την οικογένεια, ή σε χαρές και λύπες του ευρύτερου φιλικού κύκλου, ή σε πανηγύρια της μεγαλύτερης κοινότητας.

Έτσι, την περασμένη Κυριακή βρεθήκαμε γύρω από το μεγάλο τραπέζι με ένα ζευγάρι φίλων μας με σαφή διάθεση να τους ευχαριστήσουμε, να ευχαριστηθούμε και να δεθούμε περισσότερο. Ο κύκλος που μας έκλεινε μέσα του ήταν ένα ρηχό ταψί με ντανιασμένα με μεράκι – το πιο καθοριστικό καρύκευμα του νόστιμου φαγητού – μικρά ψαράκια και στη μέση πατάτες κυδωνάτες. Τη «βεντάλια» έφτιαξε η Τζένη με ταπεινό γαύρο, ένα ψαράκι παλιό όσο και η συνήθεια του κοινού τραπεζιού. Οι Αρχαίοι το ψάρευαν και το έλεγαν «αφύη».

Το μικρό, φρέσκο ψαράκι είναι τόσο ευαίσθητο που αφαιρώντας το κεφάλι φεύγουν μαζί και τα εντόσθιά του. Ένα κιλό γαύρος αλατισμένος ήδη με χοντρό, θαλασσινό, αλάτι – αυθεντική γεύση θάλασσας – στρώνεται ένας-ένας στο ευρύχωρο ταψί, σε επάλληλα τόξα και με σταθερή κατεύθυνση. Το ένα περίπου τεταρτημόριο συμπληρώνεται με ένα κιλό πατάτες κομμένες σε μικρά κομμάτια, αλατισμένες, λαδωμένες και αρτυμένες με τον χυμό ενός λεμονιού και ρίγανη. Σε όλο το ταψί πια προστίθεται επιπλέον ελαιόλαδο και δύο κούπες νερό. Όπως είναι το ταψί μπαίνει στον φούρνο στους 190^ο για μια ώρα.

Η συνταγή για ωμό γαύρο λεμονάτο από τον Πόρο.